Dat speelt hier niet

Met Dat speelt hier niet kent Bert Scholten nieuwe betekenissen toe aan de historische rituelen en gebruiken van de koekplank. Onze lokale culturele identiteit van verhalen, gebruiken en rituelen is altijd aan verandering onderhevig geweest. De in de loop der jaren ontstane homogenisering brengt deze juist tot stilstand. Hierdoor levert een aanpassing aan breed gedragen gebruiken en rituelen spanning op, terwijl vele andere haast geruisloos verdwijnen. Het zijn juist deze vergeten gebruiken, degene waar het stof van af moet worden geblazen, die Bert Scholten in zijn werk naar het heden trekt. 

Koekplanken zijn houtsnedes waar koekdeeg in geduwd werd. Het deeg nam de vorm van de houtsnede aan–vaak een mens of dier–en werd vervolgens uit de plank geslagen en gebakken in de oven. Zo’n koek diende bij bijzondere gelegenheden als geschenk en soms als huwelijksaanzoek. De dier- en mensvormen hadden meestal verborgen betekenissen, vaak pijnlijk schertsend. Het was aan de ontvanger om die betekenis te raden. Dit bracht spel en spanning in het ritueel, maar ook het risico om publiekelijk beschaamd te worden.  

Veel van die betekenissen zijn over tijd vervaagd of verloren gegaan. Scholten verkent de vele transformaties die de koeklichamen hebben ondergaan: door kerkelijke inmenging ging de symboliek van de koekplank ondergronds in kinderverhalen; door gebruik van machines werden de houtsnedes steeds minder scherp gesneden; en door toevoeging van boter en specerijen werden de koeken soms onherkenbaar. 

Dat speelt hier niet is een ruimtelijke vertaling van het gelijknamige muziekalbum dat Scholten over de koekplank maakte. Een verzameling verhalen, verteld in beeld, tekst en muziek, die met het ene been in de werkelijkheid en het andere in de fantasie staan. Een zingzeggende vertelling van nieuwe transformatie en hoe wij ons daartoe kunnen verhouden.

Curator: Rianne Zijderveld